Μορφή επιδημίας έχουν πάρει πλέον οι απορριπτικές αποφάσεις για υπαγωγή στον Νόμο Κατσέλη, με την πλειοψηφία των αιτήσεων να απορρίπτονται πλέον λόγω «δόλου» άλλως λόγω «δόλιας περιέλευσης σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής».
Τι σημαίνει πρακτικά αυτό;
Ο ν. 3869/2010 όταν δημοσιεύθηκε, αφορούσε το σύνολο σχεδόν των οφειλετών της χώρας που λόγω της κρίσης είχαν δει το εισόδημά τους να εξανεμίζεται, ή τουλάχιστον να συρρικνώνεται, σε βαθμό που δεν μπορούσαν πλέον να εξυπηρετήσουν τις υποχρεώσεις που είχαν αναλάβει έναντι των τραπεζών.
Από την έναρξη εφαρμογής του νόμου Κατσέλη, οι προϋποθέσεις υπαγωγής στις ευεργετικές του διατάξεις, ήταν ο οφειλέτης να είναι φυσικό πρόσωπο και να έχει περιέλθει χωρίς δόλο σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής των υποχρεώσεών του. Ο δόλος λοιπόν, ως αρνητική προϋπόθεση περιλαμβανόταν ήδη από το 2010 στις προϋποθέσεις υπαγωγής στο Νόμο Κατσέλη. Μέχρι και τις αρχές του 2017, οι αποφάσεις των ειρηνοδικείων, απέρριπταν στο μεγαλύτερο ποσοστό τους την σχετική ένταση δόλιας περιέλευσης σε αδυναμία πληρωμής, θεωρώντας ότι η προϋπόθεση του δόλου αφορούσε μόνο το μετά την ανάληψη του χρέους χρόνο (πχ ότι δεν πήγε κάποιος να πάρει δάνεια ενώ ήξερε ότι μετά θα προσφύγει στο νόμο και θα ζητήσει κούρεμα της οφειλής του) ενώ επίσης τα δικαστήρια, δεχόταν ότι δεν νοείται δόλια περιέλευση σε αδυναμία πληρωμής με μόνη την ανάληψη υποχρέωσης ακόμη και αν κατά το χρόνο ανάληψης της ήταν ήδη επισφαλής η εξυπηρέτησή της, διότι οι τράπεζες είχαν και τον χρόνο αλλά και τα μέσα να ελέγξουν την πιστοληπτική ικανότητα αυτών που δανειοδοτούσαν.
Τι άλλαξε λοιπόν και πλέον απορρίπτονται η μία στις δύο αιτήσεις για τον λόγο αυτό;
Στις αρχές του 2017, εκδόθηκε η υπ’ αριθ. 153/2017 απόφαση του Αρείου Πάγου, η οποία κρίνοντας σχετική ένσταση δόλιας περιέλευσης της τράπεζας η οποία ωστόσο είχε απορριφθεί τόσο σε πρώτο όσο και σε δεύτερο βαθμό, δέχθηκε ότι υφίσταται δόλια περιέλευση και όταν ο δανειολήπτης δεν έχει ικανά εισοδήματα κατά τον χρόνο ανάληψης των δανείων, στο ίδιο δε συμπέρασμα καταλήγει και για τις αναδανειοδοτήσεις άλλως την ανακυκλούμενη πίστωση. Με το σκεπτικό αυτό, το ανώτατο δικαστήριο, έκρινε ότι ο «δόλος» που αναφέρει ο νόμος 3869/2010, αφορά και τον χρόνο δανεισμού, συνεπώς όλοι οι δανειολήπτες που έλαβαν δάνειο χωρίς να έχουν ικανά εισοδήματα, ή έλαβαν δάνειο ή χρήματα από πιστωτικές για να πληρώσουν άλλες οφειλές τους «γνώριζαν» ή έστω θεωρούσαν πιθανό ότι δεν μπορούν να πληρώσουν τις υποχρεώσεις που ελάμβαναν, δεν δικαιούνται να υπαχθούν στο νόμο Κατσέλη και να ρυθμίσουν ή ακόμα και διαγράψουν τις οφειλές τους.
Ούτε λίγο ούτε πολύ ο Άρειος Πάγος τιμωρεί όλους αυτούς που ανέλαβαν υποχρεώσεις έναντι των τραπεζών, χωρίς ωστόσο να μπορούν να αποδείξουν τα εισοδήματά τους εκείνη την εποχή (πχ αγρότες, ελεύθεροι επαγγελματίες, οικιακοί βοηθοί, κλπ) ή την προοπτική βελτίωσης των εισοδημάτων τους, με την μη υπαγωγή τους στο νόμο. Η εν λόγω απόφαση ωστόσο, δεν λαμβάνει υπόψη της την συνυπαιτιότητα και την ευθύνη των τραπεζών στην διαμόρφωση του προβλήματος υπερχρέωσης, αλλά και την οικονομική κρίση, η οποία αποστέρησε από πολλούς ακόμη και το δικαίωμα στην ελπίδα για μία καλύτερη ζωή.
Φυσικό λοιπόν επακόλουθο, ήταν η απόφαση αυτή να ακολουθηθεί από τα περισσότερα Ειρηνοδικεία της Χώρας, με την πλειοψηφία των αποφάσεων να αντιγράφουν σχεδόν αυτούσιο το σκεπτικό της ως άνω απόφασης και να απορρίπτουν σωρηδόν αιτήσεις ταλαιπωρημένων από την κρίση, την ανεργία, την υπερφορολόγηση, δανειοληπτών, με το πρόσχημα του δόλου, ενώ για ακόμη μία φορά το κράτος, μέσω της «ανεξάρτητης» δικαιοσύνης υπερασπίζεται τις τράπεζες, οι οποίες με την συμπεριφορά τους και την πολιτική που εφάρμοζαν, ήταν αυτές που προκάλεσαν ουσιαστικά την κρίση στην Ελλάδα.
Ωστόσο, οι δανειολήπτες δεν πρέπει να παραδίδουν τα όπλα και πρέπει να γνωρίζουν ότι έχασαν τη μάχη και όχι τον πόλεμο, αφού μπορούν πάντα να προσφύγουν σε ανώτερο δικαστήριο και γιατί όχι να φθάσουν και στον Άρειο Πάγο και να ανατρέψουν την ως άνω δυσμενή νομολογία. Ήδη δε, στον ένα χρόνο έκδοσης της ως άνω απόφασης, έχουν κατατεθεί εκατοντάδες Εφέσεις οι οποίες εκκρεμούν για εκδίκαση ενώπιον των Μονομελών Πρωτοδικείων της Χώρας, έχουν δε αρχίσει να βγαίνουν και αντίθετες προς την ως άνω κατεύθυνση αποφάσεις.
Αυτό όμως που πρέπει να γνωρίζουν όλοι όσοι έχασαν την δίκη για την υπαγωγή τους στο νόμο Κατσέλη, είναι ότι ακόμη και να ανατραπεί η ως άνω νομολογία, θα αφορά μόνο όσους έχουν προσβάλει την απόφαση τους με ένδικα μέσα ( Έφεση, Αναίρεση) και όχι όλους τους δανειολήπτες, συνεπώς, αν θέλουν να έχουν μία ελπίδα ακόμη για ρύθμιση των οφειλών τους, δεν πρέπει επ’ ουδενί να αφήσουν την υπόθεση που τους αφορά να τελεσιδικήσει. Συνεπώς, θα πρέπει να προσέξουν να προσβάλλουν την απόφαση, μέσα σε 30 ημέρες από τότε που κάποια τράπεζα θα τους την επιδώσει, άλλως εντός δύο ετών από την δημοσίευσή της.